De monumentale sfeer van het park wordt vooral bepaald door de aanwezigheid van grote, oude bomen. Om deze sfeer voor de toekomst veilig te stellen is een evenwichtige leeftijdsopbouw van het bomenbestand belangrijk.
De bomen van het Plantsoen zijn in drie verschillende categorieën ingedeeld: groepen, verzamelde individuen en puntbomen.
In de figuren is te zien waar de verschillende categorieën in het park te vinden zijn.
Boomgroepen
Boomgroepen vormen donkere plekken in het Plantsoen. Deze kunnen worden gecreëerd door de dichte kroon van de bomen, door hun breedte en grootte of doordat ze dicht op elkaar staan. Belangrijk is de massa en de kroonprojectie en niet het aantal bomen en de precieze locatie ervan. Wanneer een boom uitvalt moet worden beoordeeld of de donkere plek gehandhaafd blijft zonder die boom. Als dit niet het geval is, wordt een boom teruggeplaatst binnen de groep. De boom wordt zo geplaatst dat de donkere plek zo optimaal mogelijk wordt gevuld.
Verzamelde individuen
De verzamelde individuen vormen lichte plekken in het Plantsoen. De beleving van de ruimte is hierbij belangrijker dan het precieze aantal bomen. Bij vervanging van bomen moet de ruimte binnen de groep zo opgevuld worden dat het huidige beeld in stand blijft of verbetert. Binnen de groepen moet tevens een afwisselend beeld worden behouden of gecreëerd. Bijzondere kenmerken zijn een belangrijk onderdeel van de verzamelde individuen.
Puntbomen
De puntbomen staan op belangrijke plaatsen in het park, bijvoorbeeld als eindpunt van een zichtlijn. Indien nodig, moeten al deze bomen één op één worden vervangen.
Leeftijd van de bomen
De leeftijd van de bomen is mede bepalend voor het monumentale karakter van het park. De leeftijd waarop een boom een oud beeld geeft is per soort verschillend. Een boom die bijvoorbeeld 60 jaar wordt, lijkt oud als hij 40 jaar is, een boom die 300 kan worden lijkt pas oud wanneer hij 100 jaar is. Voor het Plantsoen is het van belang dat het aantal oude bomen toeneemt en in stand wordt gehouden. Hierbij is niet de daadwerkelijke leeftijd, maar het beeld dat de boom geeft het belangrijkste principe.
In de grafiek is de huidige leeftijdsopbouw van de bomen van het Plantsoen te zien. Uit deze grafiek valt af te lezen dat het aantal oude bomen van boven de 80 jaar slechts een klein deel van het totaal omvat. Toch krijgt de bezoeker van het park de indruk dat er veel oude bomen staan. Allereerst omdat een grote dikke boom veel nadrukkelijker aanwezig is dan een jonge dunne boom. Ten tweede geeft niet iedere boomsoort pas een oud beeld vanaf een leeftijd van 80 of 100 jaar. Dit is per soort verschillend.
Voor gedetailleerde informatie over het bomenbestand in het plantsoen, raadpleeg het bomenplan en de bomenkaart.